وکیل پرونده قتل عمد
علم مرتکب به نوعا کشنده بودن عمل ارتکابی در انتساب قتل عمدی شرط است و در صورتی که حساسیت محل جرح، نوعا برای اشخاص متعارف نبوده و علم و اطلاع متهم نیز در این خصوص احراز نگردد، قتل عمدی محسوب نمی‌شود
خلاصه جریان پرونده
پیرو گزارش سابق این شعبه که از تکرار آن خودداری می‌شود آقای م. به اتهام قتل عمدی آقای م. از طریق درگیری در نزاع دسته‌جمعی و ایراد جرح با چاقو به ران مقتول تحت تعقیب قرار گرفت. شعبه چهارم دادگاه کیفری استان فارس به موضوع رسیدگی نموده طی دادنامه شماره ۱۴۵- ۰۱/۰۹/۹۰ رأی به قصاص نفس صادر نموده و با تجدیدنظرخواهی وکیل محکوم‌علیه این شعبه دیوان‌عالی‌کشور طی دادنامه شماره ۰۰۷۱۲- ۱۷/۱۰/۹۱ با این استدلال که در خصوص کشنده بودن عرفی فعل انتسابی تحقیق کافی نشده و نظریه پزشک قانونی حاکی است در صورت عدم درمان به موقع و صحیح کشنده محسوب می‌شود که لازم است با ارجاع به کمیسیون پزشکی اظهارنظر صریح گردد و این‌که در رابطه با کیفیت وقوع حادثه بررسی دقیق نشده است رسیدگی را ناقص دانسته و با نقض رأی پرونده به همان شعبه ارجاع این بار شعبه مزبور اقدام به رسیدگی کرده نظریه کمیسیون پزشکی قانونی حاکی است در حین درگیری و برخوردهای متقابل در هر حالتی جسم برنده و نوک تیز می‌توانسته وارد بدن شود که در حالت کلی جرح ناحیه ران نوعاً کشنده محسوب نمی‌شود و در مورد این متوفی جراحت وارده به مصدوم با توجه به پارگی شریانی ران کشنده می‌باشد اقلیت که یکی از مستشاران دادگاه می‌باشد اعلام نموده است آلت قتاله در حین کشمکش و گلاویز بودن و درگیر بودن با یکدیگر در دست هر دو بوده است. اظهارات گواهان صراحتی مبنی بر این‌که چگونه آلت مکشوفه در شریان رانی نفوذ نموده است ندارد اظهارات گواهان صرفاً مبنی بر درگیر بودن طرفین (متهم با مقتول) می‌باشد، بنابه‌مراتب مذکور هم در اصل انتساب فعل ارتکابی به متهم و هم خصوصیت قتل موضوع از باب لوث است در حال حاضر دلیل قطعی بر انتساب فعل به متهم وجود ندارد تا به تبع آن بتوان خصوصیت قتل را نیز تعیین نمود و موجبی جهت محکومیت متهم متصور نمی‌باشد (ص ۴۳۶). مستشار دیگر شعبه با استناد به نظریه پزشک دایر به این‌که در صورت عدم درمان به موقع و صحیح صدمه وارده کشنده محسوب می‌گردد که آنچه در پرونده مشهود است بلافاصله پس از درگیری اعزام مرحوم به درمانگاه به موقع انجام گرفته و این‌که پزشک اعلام نموده است در مورد متوفی جراحت وارده به وی با توجه به پارگی شریان رانی کشنده محسوب می‌شود عقیده بر قتل عمد و قصاص داشته است (ص ۴۳۷). اکثریت دادگاه طی دادنامه تجدیدنظرخواسته با احراز اصل انتساب عمل به متهم و این‌که حساس بودن و خطرناک بودن کشاله ران برای اشخاص متعارف نبوده و علم و اطلاع متهم نیز در این خصوص احراز نشده است و اصابت قمه به ناحیه کشاله ران مقتول در اثر کشمکش عمدی متهم ایجاد شده است ولی رفتار متهم منطبق با ماده ۲۰۶ قانون مجازات اسلامی ۱۳۷۰ و ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲ هست، لذا قتل شبه عمدی تشخیص و متهم به پرداخت دیه محکوم شده است. رأی صادره مورد اعتراض وکیل اولیای‌دم قرار گرفته پرونده به این شعبه ارجاع با قرائت گزارش آقای رزاقی و ملاحظه نظریه آقای حاتمی دادیار دادسرای دیوان‌عالی‌کشور مبنی بر نقض رأی به شرح زیر اقدام به صدور رأی می‌گردد.
رای دیوان
با توجه به تحقیقات انجام داده و محتویات پرونده و مفاد رأی سابق‌الصدور این شعبه و صراحت نظریه کمیسیون پزشکی قانونی دایر به این‌که در حالت کلی جرح ناحیه ران نوعاً کشنده محسوب نمی‌شود و تصریح دادگاه به حصول علم بر این‌که اصابت چاقو به کشاله ران مقتول در اثر کشمکش طرفین ایجاد شده و تأکید بر حصول علم به این‌که متهم علم به کشنده بودن عمل ارتکابی نداشته است (مفاد ماده ۲۹۰ قانون مجازات اسلامی ۱۳۹۲) و این‌که از سوی تجدیدنظرخواه دلیل قاطعی که موجب نقض رأی صادر گردد اقامه نشده است دادنامه تجدیدنظرخواسته شماره ۰۱۱۰- ۳۰/۰۵/۹۳ صادره از شعبه چهارم دادگاه کیفری استان فارس از حیث تشخیص عمدی نبودن قتل و عدم ترتب قصاص که مورد تجدیدنظرخواهی است مطابق موازین تشخیص و مستنداً به بند الف ماده ۲۶۵ قانون آیین دادرسی دادگاه‌های عمومی و انقلاب در امور کیفری تأیید می‌گردد.
رئیس شعبه دیوان‌عالی‌کشور ـ مستشار
فاضل ـ رزاقی /پژوهشگاه قوه قضائیه
