اقداماتی که خیانت در امانت محسوب می‌شوند
هر اقدامی مصداق جرم خیانت در امانت نیست و حتما باید در قالب ۴ عملی که قانون نام برده است، باشد تا بگوییم جرم خیانت در امانت است. این چهار عمل عبارتند از: تصاحب،استعمال،گم کردن و تلف کردن.
در مورد خیانت در امانت کارشناس محترم این حوزه، توضیحاتی را در کافه قانون ارائه داده‌اند. با اجازه مخاطبان عزیز دیگر به سراغ مقدمات اولیه نمی‌رویم و یک راست می‌رویم سراغ اصل موضوع….
با توجه به ماده ۶۷۴ قانون مجازات اسلامی در قسمت تعزیرات،رفتاری که امین در خیانت در امانت مرتکب می‌شود یکی از چهار فعل تصاحب کردن،استفاده، تلف کردن و گم کردن است که هر کدام را به ترتیب برای شما عزیزان توضیح خواهیم داد.
۱.تصاحب
تصاحب کردن یعنی کسی با مال رفتاری کند که انگار مال خودش است؛ مثلا آن را بفروشد و یا هدیه دهد و یا اینکه مالک اصلی مال وقتی مال را مطالبه می‌کند، آن را برنگرداند. حتما باید کسی که خیانت در امانت می‌کند قصد تصاحب را داشته باشد و این را در عمل با اقداماتی که گفتیم نشان دهد. تصاحب‌کردن نیاز به استمرار ندارد و در همان لحظه اول خیانت در امانت واقع می‌شود. عدم پس دادن مال مورد امانت پس از ابلاغ کردن اظهارنامه رسمی نشان‌دهنده تصاحب‌کردن مال توسط امین است. حتما باید امانت‌گذار مالش را مطالبه کند و امین مالش را پس ندهد تا بگوییم خیانت در امانت است و حتما باید امین قصد تصاحب کردن را داشته باشد که همان سوء‌نیت تلقی می‌شود. اگر هم امین پس از اینکه مال را تصاحب کرد،پشیمان شد و خواست مال را برگرداند جرم خیانت در امانت منتفی نمی‌شود.
۲.استعمال ( مصرف کردن و یا مورد استفاده قرار دادن مال)
استفاده و یا مصرف‌کردن برخلاف آنچه مدنظر مالک بوده و یا برخلاف آنچه شرط شده است، استعمال ناروا است. مثلا شخصی ماشین سواری جدید خود را به پسرعویش امانت داده، اما او رفته و با آن آجر وسیمان و کیسه گچ حمل کرده است… یا مثلا ماشینی به شما امانت داده شده که تا قم بروید و برگردید،اما تا بندرعباس می‌روید و بر‌می‌گردید.. در اینجا هم باید سوء نیت و قصد استفاده نابه جا و برخلاف شرط وجود داشته باشد. باید بدانیم که هر استعمالی مال را از بین نمی‌برد و ممکن است مال همچنان باقی بماند و خیانت در امانت نیز محقق باشد.
۳.اتلاف( تلف کردن)
این مورد که معنایش واضح است؛ یعنی کسی بیاید و از روی عمد و سوء نیت مال شما را تلف کند. تلف کردن عمدی چه نسبت به کل مال باشد و یا قسمتی از آن و حتی نسبت به وصفی که دارد،اگر همراه با سایر شرایط باشد خیانت در امانت است. مثلا کسی به دیگری ماشینش را به امانت سپرده؛این فرد چه کل ماشین را خراب کند و یا یکی از شیشه هایش را بشکند و یا عمدا رنگ دیگری روی رنگ زیبای ماشین بپاشد خیانت در امانت است. در این مورد فرقی نمی‌کند که خیانت در امانت توسط امین مستقیما انجام شود و یا غیر‌مستقیم… مثلا خودش ماشین شما را آتش بزند و یا شرایطی را ایجاد کند که ماشین شما آتش بگیرد. ممکن است کسی که باید کاری را نسبت به مال مورد امانت انجام دهد عمدا انجام ندهد و منجر به از بین رفتن مال مورد امانت شود؛مثلا گلدانی را به کسی سپردید و او عمدا به آن آب ندهد و گل پژمرده شود و از بین برود…
۴.مفقود کردن( گم کردن)
گم کردن یعنی اینکه امین بدون اینکه مال را تلف کند،باعث شود که مالک نتواند به مالش دسترسی داشته باشد؛ مانند اینکه انگشتر مورد امانت را در دریا بیندازد. حتما باید در این اقدام قصد و سوء‌نیت امین در خارج کردن مال از دسترس مالکش وجود داشته باشد؛یعنی باید فرد بخواهد که مالک به مالش دسترسی نداشته‌باشد. بنابراین اگر در اثر کوتاهی کردن و سهل انگاری امین مال مورد امانت گم شود، او تنها باید خسارت مالک را جبران کند و دیگر جرم خیانت در امانتی مرتکب نشده است.
باید دقت داشته باشیم که خیانت در امانت حتما باید در قالب یکی از این چهار عمل صورت بگیرد. بنابراین اگر کسی چند سکه نزد دیگری به امانت گذاشته است و به امین مراجعه کند و بگوید سکه ها را بده، ولی در جواب امین بگوید که بعدا سکه ها را به تو می‌دهم و یا یک جای امنی گذاشته ام که الان یادم نیست، این خیانت در امانت نیست و مشمول هیچ کدام از اعمال فوق نمی‌باشد/پايگاه آموزش همگانى (مهداد)قوه قضاييه
